نقش روزهای بارانی در پیش‌بینی منحنی تداوم جریان در اقلیم‌های مختلف ایران

Authors

  • رحیم کاظمی استادیار پژوهشکده‌ی حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
  • فرود شریفی دانشیار پژوهشکده‌ی حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران
Abstract:

بهبود و توسعه­ی پیش­بینی­ها­ در آبخیزهای بی‌آمار نیازمند شناخت مؤلفه­های مؤثر و فهم و درک برهم­کنش بین مؤلفه­های مختلف و پاسخ آب‌شناسی در اقلیم‌های مختلف است. مهم‌ترین مؤلفه­ی مؤثر بر شاخص­های منحنی تداوم جریان، بارش و مشخصه­های آن است. با توجه به این­که منحنی تداوم جریان نماینده­ی پاسخ آب‌شناختی ‎­آبخیز است، بررسی و شناخت تأثیر توزیع زمانی بارش بر آن می­تواند به شناخت مؤلفه­های پیش‌بینی‌کننده­ برای براورد منحنی تداوم جریان در آبخیزهای بی‌آمار کمک کند. هدف از این پژوهش بررسی رابطه­ی تعداد روز­های بارانی و شاخص­های منحنی تداوم جریان در اقلیم‌های مختلف کشور است. آبخیزهای هر منطقه­ی اقلیمی با استفاده از نقشه­ی اقلیم کشور و روی‌هم­گذاری آن با مرز آبخیزهای رتبه‌ی چهار تفکیک، و 314 ایستگاه آب‌سنجی با آمار مناسب و دوره­ی مشترک آماری (2011-1976) در شش منطقه‌ی اقلیمی انتخاب شد. منحنی تداوم جریان با استفاده از داده­های آبدهی روزانه با نرم‌افزار هایدرو آفیس (2015) ترسیم و شاخص­های Q2، Q5، Q10، Q15، Q20، Q50، Q75 و Q90 ‌استخراج شد. تعداد روز­های بارانی برای هر آبخیز محاسبه، و روابط رگرسیونی بین شاخص­های منحنی و تعداد روزهای بارانی سال در مناطق مختلف اقلیمی استخراج و تحلیل شد. نتایج‌نشان داد که روابط همبستگی بین شاخص­های بخش ابتدایی منحنی تداوم جریان با میانگین سالانه‌ی تعداد روزهای بارانی در تمامی حوزه­های منتخب از اقلیم‌های مختلف، رابطه‌یی ضعیف و اعتمادنکردنی برای تحلیل منطقه­یی و پیش­بینی و برآورد است. این رابطه برای بخش انتهایی منحنی شامل شاخص­هایQ75  و Q90رابطه‌یی قوی با ضریب تبیین مناسب است. میانگین ضریب تبیین شاخص­هایQ75  و  Q90با میانگین سالانه‌ی تعداد روزهای بارانی در آبخیزهای اقلیم‌های مختلف تقریباً برابر (0/66) است. این یافته اهمیت تعداد روزهای بارانی را به‌مانند عامل پیش­بینی‌کننده‌ی شاخص­های کم‌آبی مربوط به بخش انتهایی منحنی تداوم جریان در اقلیم‌های مختلف نشان می­دهد. بنابراین پیشنهاد می­شود از مؤلفه­ی تعداد روزهای بارانی به­جای عامل پیش­بینی­کننده برای برآورد شاخص­های بخش انتهایی منحنی تداوم جریان استفاده شود، و استفاده‌ی از آن برای برآورد سایر شاخص­ها توصیه نمی­شود.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

واکاوی احتمال تواتر و تداوم روزهای بارانی در استان مازندران

یکی از روش های مفید برای شناخت و پیش بینی پدیده های اقلیمی نظیر بارش زنجیره مارکف می باشد. زنجیره مارکف مدلی است که در آن حالت فعلی سیستم به حالت های قبلی آن وابسته است. با کاربرد زنجیره مارکف می توان احتمال وقوع و دوره های بازگشت پدیده های اقلیمی من جمله بارش را محاسبه کرد. در پژوهش حاضر با کاربرد آمار بارش روزانه ایستگاه های همدید استان مازندران (از بدو تاسیس تا 2015) تواتر و تداوم روزهای بار...

full text

بررسی احتمال تواتر و تداوم روزهای بارانی در جنوب‌غرب ایران با استفاده از مدل زنجیره مارکف

چکیده  یکی از مهم­ترین مسائل در مناطق خشک و نیمه­خشک مدیریت منابع آب است. بنابراین  با مطالعه و شناخت رفتارها و احتمال وقوع یا عدم وقوع بارش توان مدیریتی مربوط به منابع آبی را در این مناطق بهبود بخشید. در این پژوهش احتمال وقوع روزهای همراه با بارش در جنوب غرب ایران با استفاده از داده­های بارش روزانه ایستگاه­های سینوپتیک در دوره آماری 1995-2009 و با استفاده از مدل زنجیره مارکف انجام شد. سپس ماتر...

full text

بررسی و تعیین عوامل مؤثر بر شکل منحنی تداوم جریان در اقلیم‌های مختلف ایران

سابقه و هدف : بهبود و توسعه پیش بینی‌ها در حوضه‌های فاقد آمار نیازمند فهم و درک برهم‌کنش بین مولفه‌های حوضه و پاسخ هیدرولوژیک در اقالیم مختلف است. منحنی‌ تداوم‌جریان، یکی از مناسب‌ترین روش‌های نمایش پاسخ هیدرولوژیک حوضه است و کاربرد‌های مختلفی در گرایش‌های مختلف هیدرولوژی و علوم وابسته دارد. شکل منحنی نیز انعکاسی از تاثیر پارامتر‌های آب و هوایی، زمین‌شناسی و فیزیوگرافی بر جریان رودخانه و پاسخ ه...

full text

بررسی تداوم روزهای بارش در ایران زمین

بارش به عنوان مهمترین عنصر اقلیمی همواره در سرزمین ایران از پیچیدگی های خاصی برخوردار بوده است. این پیچیدگی ها که بیشتر ناشی از موقعیت جغرافیایی این سرزمین پهناور بوده است باعث گردیده است که بارش از توزیع زمانی و مکانی یکنواختی برخوردار نباشد. هدفی که این تحقیق در پی دست یافتن به آن است تعیین تداوم های دو، سه و چهار روزه بارش در ایران زمین و تعیین ساختار احتمالی آن با استفاده از تعیین بهترین م...

full text

بررسی احتمال تواتر و تداوم روزهای بارانی در شهر تبریز با استفاده از مدل زنجیره مارکوف

در این پژوهش تواتر وتداوم روزهای بارانی شهرتبریز براساس قوانین احتمالی، به صورت فرایندهایی تصادفی و با استفاده از تکنیک زنجیره‌های مارکوف در معرض تحلیل قرار گرفت. برای دستیابی  به این مقصود از آمار بارش روزانه مربوط به 55 سال (2005-1951) ایستگاه تبریز بهره گرفته شد. آمار مزبور براساس ماتریس شمارش تغییر حالت روزهای بارانی و فاقد بارش مرتب شده، سپس ماتریس احتمال تغییر وضعیت براساس روش درستنمایی ب...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 32  issue 1

pages  60- 72

publication date 2019-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023